Dat was het maken van een filmdecor in Lapland, in Noord-Finland in 2010. We moesten er in totaal 16 fantasiehuizen van hout bouwen. Het project duurde in totaal drie maanden. Mijn team bestond uit zestien timmermannen en drie schilders die in Helsinki het voorbereidende werk deden. De gedeeltelijk voltooide elementen werden daarna met een vrachtwagen naar het midden van het bos getransporteerd. Ter plekke waren er dan twintig timmermannen en acht schilders. We werkten voornamelijk buiten. In de winter is het in Lapland tussen de -10 en -35 graden Celsius. Bij 20 graden onder nul wordt het steeds moeilijker om met elektrische gereedschappen te werken omdat de capaciteit van de accu’s aanmerkelijk afneemt.
De showmaker
Passie in combinatie met creativiteit: een interview met creatieveling en podiumbouwer Sami Ylikhari.
‘De koe bij de horens vatten’ luidt een bekend spreekwoord. En dat is precies wat Sami Ylikhari gedaan heeft. Hij bouwt sinds 1998 met zijn bedrijf ‘Silver Zombie’ met succes podia en decors voor bekende Finse shows en films. Dit vereist stalen zenuwen, veel creativiteit en natuurlijk uitstekende en betrouwbare gereedschappen. We hebben hem opgezocht in zijn werkplaats in de Finse hoofdstad Helsinki en hem gevolgd tijdens het maken van een decor voor een nieuwe show.
Waarin onderscheidt jouw werk als podiumbouwer zich van het werk van een klassieke schrijnwerker?
Het grootste verschil is dat de constructies niet eenmalig zijn. Meer dan 99% van mijn projecten wordt na gebruik weer uit elkaar gehaald en minstens eenmaal weer opgebouwd. Bij de podiumbouw hebben de projecten een duidelijk grotere omvang. Daarom moeten we aanzienlijk meer tijd stoppen in de planning van de belangrijkste factoren: gewicht, fabricage in de werkplaats, montage, demontage, verpakken, transport en opslag. Dit is geen klassieke 9-tot-5-baan.
Wat was tot nu toe je uitdagendste project en waarom?
Hoe ging het daarna verder?
Het project bleek zeer gecompliceerd voor alle ambachten. Ook schilderwerkzaamheden verlopen bij deze temperaturen bijzonder moeizaam, omdat de laagste toepassingstemperatuur van de meeste verven bij ongeveer vijf graden Celsius ligt. Om de klus te klaren, hebben we vervolgens tenten opgezet om de hutten heen en deze tot tien graden verwarmd. Het project was echt geweldig, en dat gold ook voor de teamgeest. Iedereen moest volledig op de ander kunnen vertrouwen om het project tot een succes te maken. Uiteindelijk was het alleen jammer dat de film waarvoor de decors gemaakt waren, nooit gemaakt is.
Podiumbouw is synoniem met tijdsdruk en deadlines. Hoe ga je daarmee om?
Ik geloof dat enkele mensen een aangeboren vaardigheid bezitten om onder druk te functioneren en ook met zogenoemde crisissituaties om te kunnen gaan. In mijn werk is het niet mogelijk om vertraging op te lopen, omdat dit altijd tot een kettingreactie leidt. Als er bijvoorbeeld op een bepaalde dag gedraaid wordt en de set dan niet klaar is, betekent dat een financiële ramp. Soms werken er aan zulke projecten meer dan honderd mensen en soms zijn er meer dan honderd toeschouwers live aanwezig.
Hoe helpt het Festool-systeem je om je werkzaamheden zo succesvol uit te voeren?
De gebruikersvriendelijkheid van de gereedschappen van Festool is ongeëvenaard. Als tijd geld is en de arbeidsomstandigheden zwaar zijn, dan is het een lekker gevoel met gereedschappen te werken die je niet in de steek laten. Je moet ook niet onderschatten welke indruk het gebruik van goede gereedschappen bij de klant achterlaat. Je maakt een professionele indruk als je met een goede gereedschapsset bij de klant aankomt. De Systainer als transportmiddel is daarvoor gewoonweg ideaal.
Wat is je lievelingsgereedschap?
Mijn lievelingsgereedschap is de CXS. Hij ligt perfect in de hand en indien nodig kan ik hem in mijn laptoptas zonder Systainer meenemen. Een andere favoriet is de accu-invalcirkelzaag TSC 55. Hij is uiterst handig en kan zeer nauwkeurig ingesteld worden. Ik kan indien nodig ter plekke kleine correcties aanbrengen, zoals aanpassingen aan een parketvloer.
Van welke houtsoort houd je het meest en waarom?
Normaal gesproken geven wij Finnen de voorkeur aan lichtgekleurd hout met een subtiele textuur. Ik heb liever donkere en rustieke houtsoorten. Ze vertellen hun eigen geschiedenis.
Als je één dag van baan zou moeten veranderen, wat zou je dan kiezen?
Ik zie mijn werk als een soort droombaan. Ik kan dingen naar eigen inzicht ontwerpen en verwezenlijken. Daarom zou ik voor geen goud van baan willen veranderen. Ik werk liever ’s avonds en ’s nachts zonder gestoord te worden. Ik ben dan aanzienlijk creatiever en efficiënter, maar met kleine kinderen is dat niet altijd even eenvoudig. Mijn grootste uitdaging bestaat eruit de lengte van mijn werkdagen af te stemmen op mijn kinderen en mijn gezin. Als ik van baan moest veranderen, dan zou ik als vader van zes kinderen het liefst iets kiezen waarbij ik kinderen iets leren en overbrengen kan.
Hoe ben je podiumbouwer geworden?
In 1996 werd ik gevraagd of ik kon helpen bij de bouw van een filmset. De onconventionele manier van de filmindustrie en de mentaliteit van de mensen bevielen me.
Hoe ben je op de naam ‘Silver Zombie’ gekomen?
‘Silver’ en ‘Zombie’ zijn de bijnamen die ik vroeger van vrienden gekregen heb. De combinatie van beide woorden sprak me aan. De bedrijfsnaam heb ik dus te danken aan mijn vrienden (lacht).
Waar doe je nieuwe ideeën op?
Als ik reis, fotografeer ik veel gebouwen, structuren, details en tinten in de natuur. Als ik een tijdschrift lees, snijd ik er pagina’s uit of fotografeer ik met de smartphone wat me aanspreekt.
Welke rol speelt creativiteit in je werk?
Er zijn twee soorten creativiteit: artistiek en technisch. De visuele kant van objecten vind ik zeer belangrijk. Ik houd ervan verschillende materialen te testen en te zien hoe hun samenspel is. Aan der andere kant heb ik een dwangmatig verlangen om technische uitdagingen te overwinnen (lacht).
Hoe vind je nieuwe materialen? En hoe zoek je ze uit?
Leveranciers bieden steeds weer nieuw materiaal voor repetities en tv-shows aan omdat dat voor hen goede referenties zijn. Ik bezoek ook regelmatig exposities om nieuwe dingen te zien. Aanbevelingen werken in onze business ook zeer goed. Als ik nieuw materiaal vind, maak ik eerst een foto of video met mijn mobiele telefoon. Ik zie dan al snel of het materiaal potentieel heeft of niet. Wanneer ik het gevoel heb dat het materiaal me bevalt, doe ik een tweede test met een betere camera en betere verlichting. Om het risico binnen de perken te houden, hanteer ik als vuistregel dat een project tien procent aan nieuwe dingen mag bevatten. Mocht het niet werken, dan is niet gelijk het hele project om zeep.
Laatste vraag: wat vind je het leukst aan Finland?
De zuiverheid en veelzijdigheid van de natuur en de eerlijke, directe aard van de mensen hier.
